Beograd u strahu, Priština u ekstazi – novi vojni savez izazvao buru na Balkanu
Dok se Balkan godinama drži na ivici geopolitičkog noža, potpisivanje trilateralnog vojnog saveza između Hrvatske, Albanije i Prištine podiglo je političku temperaturu na maksimum. Poruka Beogradu je jasna: Srbija se tretira kao potencijalni agresor, a vojna koordinacija između tri države može biti samo uvod u dublje sigurnosne promjene u regionu.
Šta je potpisano i zašto baš sada?
Ministri odbrane Hrvatske, Albanije i tzv. Kosova potpisali su Deklaraciju o saradnji koja uključuje:
Vojni savez s naglaskom na koordinaciju u slučaju sukoba
Zajedničke vojne vježbe i obuke
Stratešku saradnju u oblasti odbrambene industrije
Potencijalno proširenje saveza Bugarskom
Dokument je predstavljen kao reakcija na „geopolitičke i sigurnosne izazove“ u regionu, što je eufemizam za jasno pozicioniranje protiv Srbije.
Geopolitički udar na Srbiju – ko koga provocira?
Analitičari su jednoglasni: ovaj pakt nije ništa drugo do pokušaj da se Srbija stavi u defanzivu i izolira u vojnopolitičkom smislu.
Diplomata Zoran Milivojević ističe tri ključna cilja ovog saveza:
Potvrda kosovske državnosti kroz međunarodne vojne sporazume.
Poruka Beogradu da je Kosovo gotova stvar i da Srbija nema saveznike u regionu.
Hrvatska se pozicionira kao glavni zaštitnik albanskih interesa na Balkanu.
Vojni balans snaga – može li Srbija sama protiv regiona?
Srbija je vojno dominantna u odnosu na bilo koju pojedinačnu državu u regionu, ali koordinacija između tri zemlje stvara novu dinamiku. Srpska vojska trenutno raspolaže sa oko 40.000 aktivnih vojnika, modernizovanim tenkovima i vazduhoplovstvom koje uključuje borbene avione i protivvazdušne sisteme nabavljene iz Rusije i Kine. S druge strane, Hrvatska, iako broji oko 15.000 vojnika, ima snažnu podršku NATO-a i modernizovane američke borbene avione F-16. Albanija i tzv. Kosovo imaju značajno slabije vojne kapacitete, ali strateška saradnja sa Zapadom im omogućava političku i logističku podršku.
Srbija se oslanja na sopstvene resurse i podršku iz Moskve i Pekinga, dok njeni susedi sve više naginju Zapadu, čime se stvara polarizovana sigurnosna struktura Balkana.
Vučićev odgovor: „Razumjeli smo poruku!“
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić nije ostao nijem na ovaj izazov. „Veoma sam zabrinut. Hrvatska ima moćnu vojsku, ali Srbija danas ima jaču vojsku nego ikad. Znamo kako ćemo sačuvati stabilnost i zaštititi Srbiju“, izjavio je Vučić, jasno nagovještavajući da Beograd neće sjediti skrštenih ruku.
Vučićev narativ već se oblikuje u dva pravca:
Jačanje vojske kroz nabavku novih sistema, uključujući kineske dronove i ruske protivvazdušne sisteme.
Diplomatska ofanziva u kojoj će Beograd tražiti podršku Moskve i Pekinga u međunarodnim institucijama.
Bosna i Hercegovina – slijedeći front sukoba?
Kriza u Bosni i Hercegovini dodatno komplicira ovu situaciju. Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske, već mjesecima naglašava potrebu za srpskim jedinstvom i otvoreno prijeti povlačenjem iz državnih institucija BiH. Njegova retorika ide u smjeru stvaranja autonomne vojne strukture unutar Republike Srpske, što bi u kontekstu novog vojnog saveza moglo dodatno zaoštriti odnose u regionu.
S jedne strane, Zapad jasno podržava integritet BiH i osuđuje Dodikove poteze, dok s druge strane, Beograd balansira između očuvanja mira i zaštite srpskog interesa u Bosni. Ovaj novi vojni savez dodatno otežava poziciju Srbije, jer stavlja Republiku Srpsku u još teži položaj, bez vojno-političke podrške iz Beograda.
Obojena revolucija ili priprema za rat?
Mnogi postavljaju pitanje: Da li je ovo uvod u dublje sigurnosne potrese na Balkanu?
Opozicioni glasovi u Beogradu upozoravaju da se geopolitička situacija na Balkanu može promijeniti brže nego što mnogi misle. Neki idu toliko daleko da tvrde da se priprema scenarij „obojene revolucije“ u Srbiji, uz pokušaj destabilizacije kroz unutrašnje pritiske i proteste.
Balkan je ponovo na ivici velikih promjena. Novi vojni savez je signal Beogradu da se stvari mijenjaju i da Srbija više nije nezaobilazan faktor u regionalnim vojnim odnosima. Kriza u Bosni i Hercegovini dodatno doprinosi nesigurnosti, a Dodikova politika otvara još jedno krizno žarište. Hoće li Srbija pronaći način da se odupre ovom izazovu – ostaje da se vidi.
